ريزش مو در ميان تمام انسان ها به درجاتي اتفاق مي افتد و اگر چه اين روند تا ميزان زيادي فيزيولوژيك تلقي مي شود، ولي به علت نقش قابل توجه اي كه مو در زيبايي انسان و در روابط وي بازي مي كند، غالباً باعث مي شود كه افراد در جستجوي درمان اين روند طبيعي برآيند.
طاسي معمولي مو يا آلوپسي آندروژنتيك شايعترين علت كم شدن موها است كه در هر دو جنس زن و مرد رخ مي دهد و با مينياتوري شدن فوليكول هاي مو و كوتاه شدن فاز رشد مو مشخص مي شود. لازم به ذكر است كه موهاي سر سه مرحله مشخص را طي مي كنند. اول فاز آناژن يا رشد مو است كه ممكن است بين 2 تا 6 سال طول بكشد و حدود 90 درصد موهاي سر بطور طبيعي در اين مرحله قرار دارند. مرحله بعدي فاز كاتاژن است كه حدود يك درصد موها را شامل مي شود و حدود سه هفته طول مي كشد و بعد مرحله استراحت مو يا مرحلة تلوژن است كه حدود سه ماه به طول مي انجامد. تغيير در درصد موها در مراحل مختلف يكي از علل ريزش مو به حساب مي آيد.
تاثيري كه ريزش مو در افراد ميگذارد كاملاً متفاوت است. برخي به راحتي آن را مي پذيرند، در حاليكه بسياري هم از آن وحشت زده و نگران مي شوند طوريكه از هرروشی براي مداواي آن استفاده مي كنند و كم نيستند مواردي كه اين روشها بسيار گران و درعین حال بي اثر هم هستند.
علت چيست؟
غالباً بيماران درمورد علت ريزش مو مي پرسند. شکی نیست که ژنتیک عامل اصلی است، اما مکانیسم ان بخوبی روشن نیست و نحوه توارث وابسته به یک ژن نبوده، تحت تاثیر ژن های مختلف است. غالباً پسران افراد طاس شانس بيشتري براي طاسي دارند، در حاليكه اين رابطه بين مادران و دختران آنها كمتر مطرح است.
بطور خلاصه بايد گفت كه طاسي معمولي سر به علت اثر هورمونهاي آندروژن در افرادي كه از نظر ژنتيكي مستعد هستند، اتفاق مي افتد.
هرچند آندروژن اصلی بدن تستوسترون است، اما متابولیت آن یعنی دی هیدروتستوسترون که با واسطه آنزیم 5 آلفا ردوکتاز ساخته میشود، نقش اساسی در ایجاد آلوپسی آندروژنتیک را دارد و غالب داروهای جدید هم معطوف به همین آنزیم هستند.
باید اضافه کرد که بین افزایش فشار خون و طاسی سر رابطه ای وجود دارد. همچنین طاسی سر با مصرف سیگار نیز مرتبط است.
تشخيص بيماري
همانطور كه گفته شد نازك شدن موها در هر دو جنس رخ مي دهد و در حدود نيمي از افراد قبل از 50 سالگي، درجات مشخص از طاسي را پيدا مي كنند. غالباً ريزش مو در مردان زودتر رخ مي دهد و الگوي آن از نظر باليني با شكل طاسي در زنان متفاوت است. پیش از درمان باید مطمئن شد که علت دیگری (مشکلات تیرویید، سایر مشکلات هورمونی، فقر آهن و غیره) برای ریزش مو وجود ندارد. در بیشتر موارد، تاریخچه بیماری و معاینه بالینی کافی است، اما گاهي آزمايشات پاراكلينيكي نيز لازم مي شود.
در زنان ، چنانچه نامنظمي پريود ، نازايي ، افزايش موهاي زايد ، ترشح شير از پستان ها و آكنة كيستيک شديد وجود داشته باشد بررسي هاي هورموني ضرورت پيدامي كند . هر چند در اكثر موارد هورمون ها كاملاً طبيعي هستند و اين پاسخ فوليكول هاي مو به آندروژن ها است كه دچار تغيير شده و باعث ريزش مو گشته است
در عين حال گاهي بيماريهاي تيروئيد و ساير غدد درون ريز ، اختلالات تغذيه اي ، كمبود آهن ، مصرف برخي داروها ، عفونت هاي شديد و بيماريهاي داخلي نيز باعث ريزش مو مي شوند كه پزشك معالج با توجّه به تاريخچة بيماري و علائم باليني و آزمايشات به وجود آنها پي مي برد
درمان
آنچه بيش از هرچيز بيماران مي خواهند بدانند ، درمان طاسي سراست . پيش از آن ذكر چند نكتة كلي ضروري است ،
با توجه به اینکه طاسی سر، ارتباطی با سلامتی فرد ندارد، راحت ترین راه آن است که اصولا با آن کنار آمده و به دنبال درمان نرویم. این راهیست که اکثر مردان در پیش می گیرند.
اما اگر قرار است که درمان انجام شود باید به دو نکته توجه کرد: یکم اینکه هرچه سریعتر درمان آغاز شود، احتمال موفقیت بیشتر است و دوم اینکه درمان بسیار طولانی خواهد بود. پیش از شروع درمان، به چند نکته دیگر نیز میبایست توجه کرد:
· از مصرف فراورده هايي كه به مو يا پوست سر آسيب مي رسانند خودداري كنيد . مواد صاف كنندة مو از جمله اين فراورده ها هستند
.يك تغذية مناسب ، بخصوص پروتئين كافي براي سلامت مو حياتي است .
· در صورت امكان از مصرف داروهايي كه باعث ريزش مو مي شوند خودداري كنيد
· تمام درمانهاي موجود براي ريزش مو مي بايست براي مدت هاي طولاني و بعضاً تا آخر عمر استفاده شوند .
ماينوكسيديل
مینوکسیدیل موضعی، از سال 1984 در درمان طاسی سر مجوز گرفته است.
· مصرف ماينوكسيديل موضعي با افزايش طول مرحلة رشد مو و افزايش ميتوز باعث كاهش ريزش مو و رويش آن مي شود ، در مورد اين دارو بايد توجه داشت كه اثرات آن پس از حدود 4ماه ظاهر مي شود در ابتداي مصرف برخي دچار ريزش موهاي موقتي مي شوند كه نبايد ايجاد نگراني كند . نكتة مهم ديگر آن است كه با قطع مصرف آن ، موها مجدداً ريزش پيدا كرده و به وضعيت سابق برمي گردند. علاوه بر اين برخي دچار افزايش موهاي صورت مي شوند كه اين مسئله به ويژه در زنان ميتواند ايجاد نگراني كند .
استراديول
· به نظر ميرسد مصرف 17-آلفا استراديول با تحريك آروماتاز و تبديل متابوليسم تستوسترون به 17-بتا-استراديول و کاهش سنتز دی هایدروتستوسترون باعث بهبود رویش مو میشود
هورمون هاي ضد آندروژن
· : با نظر پزشك ، در مواردي مي توان ازاستروژن هاي خوراكي ، اسپيرونولاكتون و سيپرو ترون استات دردرمان استفاده كرد .بديهي است كه اين درمانها تنها در زنان قابل مصرف است .
· فيناسترايد
· فيناسترايد خوراكي است به ميزان يك ميلي گرم در روز دارويي است كه با مهار اختصاصي آنزيم 5- آلفا-ردوكتاز تيپ دو باعث افزايش رشد مو شده و در حدود 3/2 مردان اثرات بهبود دهنده دارد . اين دارو درحال حاضر تنها براي مردان مجاز شناخته شده است و مصرف آن در زنان مي تواند باعث ايجاد ناهنجاريهايی در جنين شود . فيناسترايد داروي كم خطري است كه با داروي ديگري تداخل نداشته ، تاثيري روي كبد ، كليه ، مغز استخوان ، چربي هاي خون و... ندارد . اين دارو ممكن است قواي جنسي را در درصد كمي از مردان كم كند اما تاثيري روي ساخت اسپرم و باروري مردان ندارد .
دوتاستراید:
دوتاستراید از فیناستراید قوی تر است، طوریکه تا 90 درصد سطح سرمی دی هایدروتستوسترون را کاهش میدهد.
درمان هاي جراحي
ریزش موی آندروژنتیک، بخصوص در موارد شدید داشته است. مایکروگرافت نتایج خوبی در درمان امروزه روشهاي ·
درمان های آینده:
داروهای دیگری چون آنتی آندروژن های موضعی و نیز لاتانوپروست که یک آنالوگ پروستاگلاندین است، جزو درمان های احتمالی آینده خواهند بود. شاید در آينده اي نه چندان دور ، ژن تراپي راه حل كاملي براي اين مشكل ديرينة بشر پيدا كند . تا آن زمان به داروهاي موجود بسنده كنيد و به دنبال معجزه نباشيد!
از آنجایی که درمان قطعی برای طاسی سر وجود ندارد، بازار برای ادعاهای دروغین بسیار فراهم است. تجربه من آن است که تقریبا تمامی این داروها که به اشکال مختلف و با اسامی گوناگون چون گیاهی و ارگانیک و غیره تبلیغ میشوند، از این دسته بوده، عملا هیچ تاثیری در درمان ندارند. همینطور به نظر نمیرسد که لیزر یا پی آر پی، به تنهایی هیچگونه تاثیری در درمان طاسی سر داشته باشند.